NÜVƏDİ KƏNDİNİN ADƏT-ƏNƏNƏLƏRİ VƏ MƏTBƏXİ

Adət-Ənənələri

Nüvədi kəndinin adət-ənənələri haqqında mövcud mənbələrdə ətraflı məlumat tapılmasa da, ümumiyyətlə, Zəngəzur mahalının kəndlərində qədim Azərbaycan mədəniyyətinə xas olan adət-ənənələr qorunub saxlanılırdı. Bu adətlər arasında Novruz bayramının təntənəli qeyd edilməsi, toy və yas mərasimlərinin xüsusi qaydalarla keçirilməsi, milli musiqi və rəqslərin icrası kimi ənənələr yer alırdı.

Nüvədi kəndində əsrlər boyu davam edən adət-ənənələr mövcud olmuşdur.

Novruz Bayramı

  • Qavrqa qovurmaq: Novruz süfrəsinə qovrulmuş taxıl və müxtəlif çərəzlər qoyulurdu.
  • Yumurta boyamaq: Qırmızı və digər rənglərlə boyanan yumurtalar oyunlar üçün istifadə edilirdi.
  • Yaylığı çatıya bağlayıb bacadan və ya qapıdan atmaq: Bərəkət və xoşbəxtlik arzusu ilə edilən qədim ənənə.
  • İlaxır çərşənbələrdə: Kənd əhalisi çaydan və bulaqdan su doldurub içərisinə arzu edib xırda daşlar atar, həmin suyu qaranlıq yerdə saxlayar, növbəti il yenisi ilə əvəz edərdi. Bu, sağlamlıq və ruzi-bərəkət rəmzi hesab edilirdi.

Toy və Yas Adətləri

  • Toylarda ənənəvi xalq oyunları oynanır, qohumlar və dostlar bir araya gələrdi.
  • Yas mərasimlərində kənd camaatı birlik nümayiş etdirərdi, yas süfrəsində xüsusi yeməklər bişirilərdi.

Müqəddəs Günlər və Dini Adətlər

  • Qurban bayramı və Ramazan bayramı kənddə geniş qeyd edilirdi.
  • Müqəddəs yerlər və ziyarətgahlar kənd əhalisi tərəfindən hörmətlə qarşılanırdı.

Mətbəxi

Nüvədi kəndinin zəngin və özünəməxsus mətbəxi olub. Burada əsasən təbii məhsullardan hazırlanan yeməklər üstünlük təşkil edirdi. Kəndin təbiətindən gələn bol məhsul və heyvandarlıq ənənəsi mətbəxin formalaşmasına böyük təsir edib.

Yeməklər

  • Əvəliy: Düyü, mərci və müxtəlif ədviyyatlardan hazırlanan qida.
  • Aş: Düyü, ət və müxtəlif tərəvəzlərdən hazırlanan xörəklər.
  • Maşla qurud: Maş lobya və quruddan hazırlanan yemək.
  • Xəşil: Un və kərə yağı ilə hazırlanan sıyıqvari yemək.
  • Kor dolma: İçliyi olmadan bişirilən dolma.
  • Soğan dolması: Soğanın içi oyulub doldurularaq hazırlanan dolma növü.
  • Şuvra (Pomidor yumurtalı): Pomidor və yumurta ilə hazırlanan yemək.
  • Lavaş: Təndirdə bişirilən nazik çörək.
  • Tapı fətir: Xüsusi üsulla bişirilən fətir çörəyi.
  • Sulu çörək: Maye xəmirin sac üstündə bişirilərək hazırlanan çörək.
  • Çiriş qutabı: Çiriş adlı bitkidən hazırlanan qutab.
  • Təndirdə çəşir: Təndirdə bişirilən xüsusi xəmirdən hazırlanan yemək.
  • Xəzaz: Xəmir xörəklərinin bir növü.

Meyvələri və Şirniyyatları

  • Əncir, hülü, heyva, üzüm, gilas, böyürtkən, badımcan.
  • Qızıl gül mürəbbəsi, itburnu mürəbbəsi.
  • Motal pendiri, süzmə, şor, nur.
  • Mövüz, cəviz, çatdanquş.
  • Dağ sakızı, daş xınalı, dağ çiyələyi, dağ armudu, dağ alması.

Xüsusilə Nüvədi narı, ənciri və əriyi məşhur olub. Nüvədi əriyi Meğridə konservləşdirilərək hətta Amerikaya qədər ixrac edilirdi.