Tarix

Mığrı (Meğri rayonunun) Maralzəmi kəndi

Maralzəmi – 1918-ci il. Zəngəzur qəzası rəisinin 1918-ci il 26 noyabr tarixli raportunda deyilir: “Mehri dərəsinin erməni dəstələri Vartanizor I - 100 tüstü və Vartanizor II (Maralzəmi) 60 tüstü müsəlman kəndlərini dagıtmış və 200 nəfər əhalini qılrmışlar...” 

Maralzəmi – keçmiş Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Zəngəzur qəzasında, sonralar keçmiş Mehri (Meğri) rayonunda, hazırda isə Ermənistanın Sünik vilayətində kənd. Vartanizor (Lök) kəndindən 1 km şimalda, Mığrı (Mehri) çayının sol sahilində, dəniz səviyyəsindən 1200 m hündürlükdə yerləşir. 1921-ci il avqustun 31-də Sovet Ermənistanında Zəngəzur qəzasının yaradılmasından sonra yaşayış məntəqəsi Ermənistanın inzibati ərazisinə daxil edilmişdir. 

Kənddə 1831-ci ildə 18 nəfər, 1873-cü ildə 123 nəfər, 1886-cı ildə 174 nəfər, 1897-ci ildə 193 nəfər, 1904-cü ildə 951 nəfər yalnız azərbaycanlı yaşamışdır. 1918-ci ildə kənd erməni silahlı birləşmələrinin təcavüzünə məruz qalaraq sakinləri qırğınlarla deportasiya olunmuş, kəndə ermənilər yerləşdirilmişdir. İndiki Ermənistan ərazisində sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra kənddən qovulmuş azərbaycanlılar tarixi-etnik torpaqlarına qayıda bilmişdir. Burada 1922-ci ildə 28 nəfər, 1926-cı ildə 72 nəfər, 1931-ci ildə 98 nəfər, 1939-cu ildə 134 nəfər, 1959-cu ildə 161 nəfər, 1970-ci ildə 179 nəfər, 1979-cu ildə 178 nəfər, 1987-ci ildə 800 nəfər yalnız azərbaycanlı yaşamışdır. 1988-ci ilin noyabr ayında azərbaycanlılar Ermənistan dövləti tərəfindən tarixi-etnik torpaqlarından deportasiya olunmuşlar. Hazırda kənddə ermənilər yaşayırlar. 

https://www.youtube.com/embed/KQkMiPmWOls

Əməkdar incəsənət xadimi, şair-dramaturq, görkəmli ictimai-siyasi xadim Hidayət Orucovun doğulub boya-başa çatdığı Zəngəzur mahalının Mığrı bölgəsinin Maralzəmi kəndi haqqında dedikləri

Azərbaycanlalıra 1988-ci ildə kənddən qovulduqdan sonra Kəndin adı dəyişdirilərək əvvəlcə “Verin Vardanazor”, daha sonra Ermənistan parlamentinin 4 iyul 2006-cı il tarixli qərarı ilə dəyişdirilərək “Txkut” adlandırılmışdır. “Ermənistan Respublikasının inzibati-ərazi bölgüsü haqqında” 7 noyabr 1995-ci il tarixli Qanuna əsasən Sünik vilayətinin inzibati ərazisinə daxil edilmişdir.

Toponim “maral” heyvan adı ilə fars dilində “əkin yeri, tarla” mənasında işlənən “zəmi” sözünün birləşməsindən əmələ gəlmişdir. 

Yerləşdiyi koordinatlar: 38°59′ şm. e., 46°14′ ş. u. 

İstinadlar: Qərbi Azərbaycanın türk mənşəli toponimləri. Müəllifi: İ. M. Bayramov; Redaktorları: B. Ə. Budaqov, H. İ. Mirzəyev, S. A. Məmmədov. Bakı: "Elm" nəşriyyatı, 696 səh. ISBN 5-8066-1452-2